برای محاسبه ی سرعت کلی واکنش می توان سرعت هریک ازاجزاء واکنش رابرضریب مولی آن
( درمعادله ی واکنش موازنه شده)تقسیم کرد.
مثال : باتوجه به واکنش → B A سرعت متوسط واکنش رادر500 ثانیه حساب کنید.
راه حل1: برای محاسبه ی سرعت متوسط واکنش بااستفاده ازتغییرغلظت ماده ی A درواقع بایدشیب خطی راحساب کنیم که درشکل زیرنشان داده شده است.
راه حل2: برای محاسبه ی سرعت متوسط واکنش بااستفاده ازتغییرغلظت ماده ی B درواقع بایدشیب خطی راحساب کنیم که درشکل زیرنشان داده شده است.
سرعت متوسط مصرف واکنش دهنده (سرعت واکنش برحسب واکنش دهنده)
واکنش : aA → bB رادرنظربگیرید ،برای محاسبه ی سرعت واکنش غلظت اجزاء واکنش(موادشرکت کننده درواکنش)رادرزمان های مختلف اندازه گیری می کنیم سرعت واکنش برحسب Aبرابراست با : RA= - Δ[A] / Δt تغییرغلظت واکنش دهنده ی A رابرزمان انجام واکنش تقسیم می کنیم.علامت منفی رادرابتدای فرمول واردمی کنیم تاحاصل عددی مثبت باشد.
سرعت متوسط تولید فرآورده(سرعت واکنش برحسب فرآورده)
واکنش : bB → aA رادرنظربگیرید ،برای محاسبه ی سرعت واکنش غلظت اجزاء واکنش(موادشرکت کننده درواکنش)رادرزمان های مختلف اندازه گیری می کنیم سرعت واکنش برحسب Bبرابراست با : RB= Δ[B] / Δt تغییرغلظت فرآورده ی B رابرزمان انجام واکنش تقسیم می کنیم.
علامت منفی برای محاسبه ی سرعت واکنش برحسب فرآورده لازم نیست .
نمودارزیرتغییرات غلظت واکنش دهنده رادرطول زمان انجام واکنش نشان می دهد.
سرعت لحظه ای یک واکنش سرعت درلحظه ای خاص اززمان انجام واکنش است که
ازشیب منحنی درنقطه ای خاص اززمان به دست می آید.
دراین شکل دوخط مماس رسم شده است یکی به صورت خط چین که ازنقطه ای
در 0=t عبورمی کندوخط توپرکه ازنقطه ای در600=t عبورمی کند.
ازشیب این خطوط سرعت لحظه ای دراین دونقطه به دست می آید.
برای تعیین سرعت لحظه ای درهریک ازاین نقاط همان طور که درشکل نشان داده
شده خطوط عمودی وافقی رارسم می کنیم تایک مثلث تشکیل شود.
شیب خط مماس برابرنسبت ارتفاع خط عمودی به طول خط افقی است که همان
مقدارسرعت لحظه ای خواهدبود.
منبع : Chemistry the central science 12th ed
تمرین های تکمیلی مربوط به سرعت واکنش را می توانیداز اینجا دریافت کنید.
این تمرین هاازبین سوال های امتحان نهایی شیمی پیش دانشگاهی وکتاب درسی سال چهارم انتخاب شده است.
